H 20η ΜΑΙΟΥ 1941 ανέτειλε στην Κρήτη σαν λαμπρή εαρινή ημέρα. Αλλά έδυσε βυθισμένη στις φλόγες και την καταστροφή.
Στις 6:30 οι σταθμοί επιτηρήσεως αέρος ανέφεραν την προσέγγιση πλήθους αεροσκαφών. Το σχέδιο "Ερμής" έμπαινε σε ενέργεια με όλη τη βιαιότητά του. Kαι το προοίμιό του ήταν η φοβερή, συγκεντρωτική επίθεσις που εξαπέλυσε ο Ριχτχόφεν κατά της περιοχής Χανίων-Μάλεμε. Ήταν ο πρώτος στόχος και έπρεπε να ανοίξει ο δρόμος για να επιπέσει αμέσως ο "Κομήτης".
Ο γερμανικός βομβαρδισμός το πρωί εκείνο ξεπερνούσε κάθε προηγούμενο. Τα αλλεπάλληλα κύματα των βομβαρδιστικών και μαχητικών βάλλαν εναντίον κάθε αμυντικής εγκαταστάσεως. Κατακλύζαν τα Χανιά με όγκους πυρός και χτυπούσαν κάθε κινούμενο έμψυχο ή άψυχο στους δρόμους και στα χωράφια, δίχως να εξαιρούνται τα βόδια και τα πρόβατα. Ενώ όμως οι πίδακες των τελευταίων εκρήξεων από βόμβες των 1.000 κιλών τιναζόντουσαν στον αέρα, πριν πάρουν ανάσα οι στρατιωτικοί και οι πολίτες, αντίκρυσαν ένα πρωτοφανές, συγκλονιστικό και φοβερό θέαμα:
Αεροπλάνα "Γιούγκερς 22" ρυμουλκούσαν από 2-3 ανεμοπλάνα το καθένα που καταφθάναν αδιάκοπα, προσγειωνόντουσαν και κατακλύζαν όλον τον χώρο της 10ης Νεοζηλανδικής μεραρχίας, αποβιβάζοντας ισχυρά τμήματα στρατού. Συγχρόνως μεταφορικά αεροπλάνα καταιονίζαν την περιοχή με μάζες αλεξιπτωτιστών και βαρέα υλικά. Το Σύνταγμα Εφόδου Αλεξιπτωτιστών του στρατηγού Μάιντλ, κορμός του "Κομήτη", έκανε το τρομερό άλμα του. Και άφηνε κατάπληκτους τους Ελληνοβρετανούς μαχητές.
Γρήγορα όμως αυτοί συνήλθαν και άρχισαν την αντεπίθεσή τους. Σε λίγο όλη η περιοχή γύρω από το Μάλεμε ήταν το πεδίο μιας σειράς σκληρότατων μικρών ή μεγαλύτερων συγκρούσεων. Οι αλεξιπτωτιστές προσπαθούσαν να καταλάβουν τους προκαθορισμένους στόχους τους και οι Νεοζηλανδοί κι οι Έλληνες αγωνίζουνταν να τους εξοντώσουν.
Γοργά ριχνόντουσαν εφεδρείες κι από τις δυο πλευρές στη μάχη, η οποία σαν πυρκαϊά επεκτεινόταν. Οι αλεξιπτωτιστές ήσαν τα σκληρότερα στοιχεία του Γερμανικού στρατού, αλλά και οι αμυνόμενοι πολεμούσαν με απεγνωσμένο θάρρος, παρά την έλλειψη όπλων.

(Από το: Σ. Γρηγοριάδης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τ. Α' Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα, Καπόπουλος, χ.χ., σ. 62.)

Η πολυπαθής Πολιτοφυλακή, αυτόματα, "εκ των κάτω" σχηματιζόταν μέσα στο καμίνι της μάχης. Όλοι είχαν λάβει προσκλήσεις, που ανεστάλησαν από έλλειψη όπλων, καθώς και πολλοί άλλοι Κρήτες, συγκροτούσαν πρόχειρα σώματα, οπλιζόντουσαν με ό,τι έβρισκαν [...] και ριχνόντουσαν στον αγώνα. [...] Στην Κάνδανο, στους Λάκκους, στο Φουρνέ, στο Σκηνέ, στον Βατόλακκο, στον Αλικιανό, στον Γαλατά, στις Μουρνιές, στο Θέρισο, στα Περιβόλια,, στο Λατζιμά, στη Νίδα, συγκροτηθήκαν αστραπιαίως ομάδες και ριχθήκαν στην πάλη σώματος με σώμα με τους αλεξιπτωτιστές. Οι απώλειές τους ήταν βαρύτατες, αλλά από τα λάφυρα που αρπάξαν, μπόρεσαν να οπλισθούν σε αρκετό βαθμό. Και τη νύχτα μετά την πρώτη ημέρα της μάχης ήταν έτοιμοι, με φλεγόμενο ηθικό, για τον αγώνα της επόμενης. Η Κρήτη αξιοποιούσε όψιμα τη μαχητικότητα του λαού της. Τουλάχιστον 300 ομάδες με δύναμη 3-80 ανδρών είχαν σχηματιστεί σε όλο το νησί εκείνη την άγρια μέρα.

(Από το: Σ. Γρηγοριάδης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τ. Α' Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα, Καπόπουλος, χ.χ., σ. 65-66.)

Με την κατάπαυση της μάχης, η Γερμανική διοίκηση εξαπέλυσε κύμα αντεκδικήσεων σε όλο το νησί, προς παραδειγματισμόν. Τα χωριά στα οποία είχε δράσει ο πληθυσμός, κυκλωνόντουσαν, καιγόντουσαν και πολλοί άρρενες κάτοικοι τουφεκιζόντουσαν. [...] Χαρακτηριστική υπήρξε η τύχη της Κανδάνου, η οποία στις 13 Ιουνίου ισοπεδόθηκε τελείως. και σε ολόκληρη τη διάρκεια της κατοχής, ήταν στημένη στην τοποθεσία του εξαφανισμένου χωριού, μια επιγραφή, στα γερμανικά και στα ελληνικά. Αυτή η τελευταία έγραφε: Ως αντίποινον των άπω οπλισμένων πολιτών Ανδρών και Γυναικών εκ των όπισθεν δολοφονηθέντων Γερμανών Στρατιωτών κατεστράφη η Κάνδανος.

(Από το: Σ. Γρηγοριάδης, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, τ. Α' Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα, Καπόπουλος, χ.χ., σ. 75-76).