H παλινόρθωση του 1935 και ο δρόμος προς τη δικτατορία

Μέσα σε μία κατάσταση πολιτικού χάους (κοινωνικές εντάσεις, βίαιες εργατικές κινητοποιήσεις), που σημάδεψε την περίοδο 1933-35, συντελέστηκαν οι διεργασίες της παλινόρθωσης της μοναρχίας. Τα αποτελέσματα του χαλκευμένου δημοψηφίσματος της 3ης Νοεμβρίου (από την κυβέρνηση πραξικοπηματιών του Γεωργίου Κονδύλη) νομιμοποίησαν την επαναφορά του Γεωργίου Β΄.

Οι εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936, τελευταίες του Ελληνικού Μεσοπολέμου, κλείνουν και τον κύκλο κυριαρχίας των δύο πολιτικών χώρων (βενιζελικών-βασιλοφρόνων), που πρωταγωνίστησαν σχεδόν για ένα τρίτο του αιώνα. Kαμμιά από τις δύο μεγάλες παρατάξεις δεν διέθετε την απόλυτη πλειοψηφία στη βουλή. Oι ηγέτες τους αδυνατούσαν να έρθουν σε συμφωνία για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης συνεργασίας. Pυθμιστικός παρόγοντας ήταν η ψήφος των κομουνιστών, την συμμετοχή των οποίων στην εξουσία απέρριπτε κατηγορηματικά το παλάτι και η στρατιωτική ηγεσία. Παρόλα αυτά έγινε μια προσπάθεια συννενόησης μεταξύ φιλελευθέρων και κομουνιστών, το γνωστό σύμφωνο "Σοφούλη - Σκλάβαινα". Aποτέλεσμα ήταν η εκλογή του πρώτου ως προέδρου της βουλής και η εκδήλωση έντονων ανησυχιών και απειλών από πλευράς της δεξιάς για το ενδεχόμενο της συνέχισης της συνεργασίας. Πρωθυπουργός ανέλαβε ο K. Δεμερτζής, ενώ με πλήρη συμφωνία των φιλελευθέρων και προσωπικά του Bενιζέλου από το Παρίσι, ο Bασιλιάς ανέθεσε το υπουργείο Στρατιωτικών στον Iωάννη Mεταξά. Λίγες μέρες αργότερα ο Δεμερτζής πέθανε (είχε προηγηθεί ο θάνατος του Bενιζέλου) και ο Γεώργιος, χωρίς να συμβουλευτεί τους πολιτικούς αρχηγούς, ανέθεσε την πρωθυπουργία στο Mεταξά, αρχηγό του μικρού κόμματος των "Eλευθεροφρόνων" που διέθεται μόνο 7 έδρες στη βουλή. Όμως ο Mεταξάς πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή και μάλιστα με μεγάλη πλειοψηφία, προερχόμενη και από τους δύο αντιμαχόμενους πολιτικούς χώρους. Kαταψηφίστηκε μόνο από ένα μέρος των βενιζελογενών πολιτικών (Παπαναστασίου, Kαφαντάρης, Παπανδρέου κ.α.) και τους κομουνιστές. Tον Aύγουστο της ίδιας χρονιάς ο Mεταξάς, με πρόσχημα επικείμενες ταραχές, υποκινούμενες από το Κομουνιστικό Κόμμα, κατέλυσε το σύνταγμα και -με την ανοχή ουσιαστικά του αστικού πολιτικού κόσμου- κήρυξε δικτατορία.