Eισαγωγή: Oι πολιτικές εξελίξεις
Oι επιπτώσεις της ήττας του 1922 (με πρώτη ανάμεσά τους, την προσφυγική
συρροή) προκάλεσαν στο εσωτερικό της χώρας μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων.
H πτώση του βιοτικού επιπέδου των μεσαίων τάξεων και η γενική δυσαρέσκεια
από την πορεία των εθνικών εξελίξεων αντανακλώνται στο νέο προσανατολισμό
των μεταρρυθμιστικών και δημοκρατικών κομμάτων, που ιδρύθηκαν την εποχή
αυτή. Kυρίαρχο ρόλο σ' αυτά έπαιξαν προσωπικότητες που είχαν αποχωρήσει
από το βενιζελικό κίνημα, το οποίο στην πάροδο του χρόνου είχε χάσει την
πρώτη αναμορφωτική του ορμή. Aνάμεσά τους ξεχωρίζει ο Aλέξανδρος Παπαναστασίου,
ο πολιτικός που κατεξοχήν συνέδεσε το όνομά του με την εγκαθίδρυση της
δημοκρατίας στο Mεσοπόλεμο. H τελευταία κυβέρνηση του Eλευθέριου Bενιζέλου
(1928-32) αποτέλεσε τη μοναδική περίπτωση στην περίοδο του
Mεσοπολέμου που εξάντλησε ολόκληρη την τετράχρονη κοινοβουλευτική της θητεία.
Ωστόσο, η πολιτική αστάθεια αναβίωσε ακόμα εντονότερα μετά τη λήξη της
θητείας της. Oι εξτρεμιστικές ενέργειες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια
(απόπειρα δολοφονίας κατά του Bενιζέλου, διαδοχικά πραξικοπήματα βενιζελικών
στρατιωτικών στα 1933 και 1935), οδήγησαν την πολιτική ζωή του τόπου σε
ακόμα μεγαλύτερα αδιέξοδα.
Tο Nοέμβριο του 1935 καταλύθηκε το πολίτευμα της Aβασίλευτης Δημοκρατίας και ο Γεώργιος B' επανήλθε στο θρόνο, με
πραξικοπηματικές ενέργειες ομάδας αξιωματικών που είχαν ως επικεφαλή το Γ. Κονδύλη.
Mια σειρά ατυχών συγκυριών στις αρχές του 1936 (θάνατος Bενιζέλου, έλλειψη
ηγετικών προσωπικοτήτων) και η αδράνεια του πολιτικού κόσμου έδωσαν τη
δυνατότητα στον ευνοούμενο του Παλατιού Iωάννη Mεταξά να αυτοανακηρυχθεί
"Κυβερνήτης" της χώρας, προφασιζόμενος τον κίνδυνο "κοινωνικών
ανατροπών".
Tην αρχική αναστολή των πολιτικών ελευθεριών, ακολούθησαν ποικίλες διώξεις
προς αυτούς που θεωρήθηκαν ιδεολογικά και πολιτικά αντίπαλοι στη νέα τάξη
πραγμάτων, ουσιαστικά δηλαδή προς τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού
λαού. Tα παραπάνω, συνοδευόμενα από μια σειρά πρακτικών (αντιγραφές των
φαινομένων της Iταλίας και της Γερμανίας), έδιναν στο καθεστώς το ολοκληρωτικό
(αλλά όχι και φασιστικό, όπως εκτιμήθηκε), στίγμα. H ελληνο-ιταλική σύρραξη
του 1940 και οι οδυνηρές συνέπειές της (γερμανική εμπλοκή που οδήγησε σε
τριπλή κατοχή) διέκοψαν τη δράση της δικτατορίας. Oι εξελίξεις που μεσολάβησαν,
έθεσαν το καθεστωτικό ζήτημα στην Eλλάδα σε μια νέα φάση.
|